اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با هدف تسهیل فضای کسب‌وکار برای صادرکنندگان ایرانی به زنجیره اعتبارسنجی گواهی مبدا اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) ملحق می‌شود. موضوعی که در میزگرد پایگاه خبری اتاق ایران در حضور حجت‌الله بهروز و محمدمهدی کاشف دو نماینده اتاق ایران در اتاق بازرگانی بین‌المللی بررسی شد. آنهامعتقدند که با حضور در مجامع بین‌المللی فرصت‌های زیادی برا اقتصاد ایران ایجاد می‌شود. طوری که درخواست‌ها از بیرون به سمت ایران سرازیر می‌شود. به گفته دو نماینده اتاق ایران در ICC، باید بتوانیم در مجامع بین‌المللی کرسی داشته باشیم و از این فرصت‌ها برای اقتصاد ایران بهره ببریم.
وظیفه اتاق بازرگانی بین‌المللی چیست و چقدر حضور ایران در نهادهای بین‌المللی می‌تواند به محیط و فضای کسب‌وکار ایران کمک کند؟
حجت‌الله بهروز: من در اینجا می‌توانم به دو نکته اشاره کنم، در روش دیپلماسی رسمی، کشورها می‌توانند از طریق وزارت امور خارجه با کشورهای دیگر و مجامع بین‌المللی ارتباط برقرار کنند. به نظر با توجه به فشارهای متعدد به دستگاه دیپلماسی، ما وظیفه‌داریم با عنوان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی از روش و فرصت‌های خود اتاق‌ها در کنار دستگاه دیپلماسی رسمی استفاده کنیم و این همان دیپلماسی اقتصادی است. شاید در این شرایط این راه به نظر امکان‌پذیرتر است. اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران تشکل تشکل‌های بخش خصوصی است و به دولت‌ها ارتباط چندانی ندارد؛ البته نحوه فعالیت و راه فعالیت در اینجا هموارتر است. باید از راه دیپلماسی اقتصادی فرصت‌های موجود در ایران را مطرح کرد. ما می‌توانیم نقش فعالی در حوزه دیپلماسی اقتصادی داشته باشیم تا با کمک روابط بین‌الملل، ایران و فرصت‌های ایرانی مطرح شود. واقعیت این است که ما عدم حضور چندساله در مجامع بین‌المللی داشته‌ایم؛ این در سطوح میانی و پایین بیشتر مطرح است. با توجه به موضوع تحریم، قطعاً بزرگ‌ترین ضربه را بخش بازرگانی ایران خورده نه بخش صنعت و حوزه‌های دیگر. اتاق بازرگانی یکی از جایگاهی است که ارتباط خود را با سازمان‌های مرتبط بین‌المللی ازدست‌داده است و تا بار دیگر این روابط برقرار شود به زمان زیادی نیاز دارد.
محمدمهدی کاشف: در شرایط جدید و به اصطلاح پسا تحریم، ما با حضور دوباره باید موقعیت‌ها و فرصت‌های جدیدی برای خود بسازیم و حتی الامکان ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های قبلی را نیز احیا کنیم.
بهروز: حتی می‌توانیم در دیپلماسی اقتصادی، برخی از مسائل را در بخش‌های پایین‌تر حل کنیم، تا فشار به دولت‌ها کمتر شود و موقعیت بازرگانی کشور، از طریق شبکه اتاق بازرگانی و ICC به جایگاه اصلی خود بازگردد. باید بتوانیم پتانسیل سرمایه‌گذاری و تجارت را به دنیا مطرح کنیم. کشورهای دنیا از بازار ایران و جمعیت 70 میلیونی با توجه به GDP آن و با توجه به موقعیت ایران چشم‌پوشی نمی‌کنند. اگر این رویه یعنی روابط با نهادهای بین‌المللی ادامه یابد، موانع و مشکلات از پایین از بین می‌رود. حضور ایران در کمیسیون‌های متعدد بین‌المللی سبب می‌شود که ما راحت‌تر بتوانیم کارها و مطالبات خود را پیش بگیریم. ما حرف زیادی برای گفتن داریم. ما پتانسیل بالایی در حوزه فناوری اطلاعات داریم و می‌توانیم در کمیسیون تخصصی ICC حضورداشته و اظهارنظر کنیم.
کاشف: کار با دنیا لوازم و اقتضائات خودش را دارد؛ برای رسیدن به آن جایگاه باید نگاه خود را تغییر دهیم. کشورهای مختلف برای دستیابی به جایگاه و صندلی در مجامع مختلف بین‌المللی تلاش و رقابت می‌کنند ولی ما عموماً از این ماجرا غافل هستیم. باید بتوانیم جایگاه‌هایی را در مجامع بین‌المللی به دست آوریم. میزبانی همایش‌ها و اجلاس‌ها را به عهده بگیریم و همچنین باید تلاش کنیم تا در موارد ممکن دبیرخانه یا دفتر این مجامع در ایران وجود داشته باشد. این‌یک ضرورت است که باید روی آن سرمایه‌گذاری و هدف‌گذاری کنیم. ولی متأسفانه در ایران عمده تحولات مقطعی و وابسته به فرد است. وقتی شخصی به اهمیت مسئله آشنا باشد، موضوع را پیگیری می‌کند و با کنار رفتن وی این اتفاق‌ها هم کنار گذاشته می‌شود. قبلاً آقای دکتر نهاوندیان این مسئله را پیگیری می‌کرد و الآن آقای دکتر سلطانی به‌خوبی پیگیر هستند. ولی این وظیفه اتاق‌ها است که باید به‌صورت ساختاری و نه صرفاً وابسته به افراد به آن بپردازند و برایش برنامه داشته باشند. باید متوجه باشیم که این حضور برای بخش خصوصی و بالطبع آن برای کل کشور دستاوردهای بالایی دارد. من اخیراً در همایشی در حوزه آسیا و اقیانوسیه شرکت کرده بودم در این همایش همه کشورهای مختلف این حوزه حضور فعالی داشتند و تلاش‌هایشان برای کسب جایگاه در سمت‌های اجرایی مجامع مشهود بود. ولی علی‌رغم حضور چندساله ایران و اینکه از اعضای باسابقه آن مجمع بوده‌ایم، از سوی دولت ایران کسی اعزام نشده بود.
در بسیاری از موارد ما در این مجامع حرف برای گفتن داریم. در برخی موارد نیز صرف حضور و در جریان قرار گرفتن و یادگیری و ایده گرفتن موضوعیت دارد. در این مجامع فضای یادگیری بسیار بالاست و ما نباید این فرصت‌ها را از دست دهیم. از سوی دیگر باید به فرصت بی‌نظیر شبکه‌سازی توجه شود. و نهایتاً مهم‌ترین پیام حضور در این مجامع این است که ایران هست و ایران فعالیت می‌کند و با دنیا تعامل دارد. این حضور سبب می‌شود که نگاه‌ها و تصویرهای نادرست نسبت به ایران تغییر کند.
بازرگانان و نهادهای بین‌المللی این حوزه چگونه می‌تواند دیپلماسی و سیاست را به خدمت اقتصاد بگیرد؟
بهروز: حضور ما در مجامع بین‌المللی سبب می‌شود که بتوانیم بخشی از دغدغه خود را به‌طورجدی پیگیری کنیم. دستگاه دیپلماسی دغدغه زیادی دارد و دغدغه بازرگانان اولویت اول آن‌ها نیست و این در این شرایط طبیعی است؛ بخصوص در شرایطی که دولت‌ها تحت‌فشار اجتماعی هستند. حضور پررنگ در مجامع اقتصادی به نفع ایران خواهد بود. در این صورت درخواست‌ها از بیرون به سمت ایران خواهد آمد. اتاق بازرگانی‌ها و WCF یا ICC مطالبات را مطرح می‌کند. به این صورت بخش بازرگانی می‌تواند کاتالیست دستگاه دیپلماسی باشد. ما باید بتوانیم به جایگاه قبلی خود یعنی به جایگاه قبل از تحریم برگردیم. ما تجربه زیادی داشتیم و دانشی را به دست آورده و بلد بودیم که در دهه اخیر فراموش کرده‌ایم. باید بار دیگر تلاش کنیم تا به جایگاه اولیه خود برگردیم. باید حضور خود را پررنگ نشان دهیم.
ایران از چه دوره‌ای در ICC حضورداشته است و در این دوره‌ها چه اتفاقی در حوزه بازرگانی افتاده است؟
کاشف: ایران از دو دهه قبل از انقلاب کمیته ایرانی ICC داشته که با وقفه‌ای که پس از انقلاب رخ داد، مجدداً در سال 64 در این مجامع حضور یافت؛ کمیته ایرانی ICC کمیته‌ای است که وظیفه تبادل اطلاعات و برقراری ارتباط بین اتاق ایران و اعضای خود را با اتاق بازرگانی بین‌المللی بر عهده دارد.
به‌هرحال فراز و نشیب‌های سیاسی داخل کشور و همچنین تحولات بین‌المللی تأثیرات خود را بر حوزه بازرگانی گذاشتند که در بسیاری موارد بخش بازرگانی و صنعت از این تحولات لطمه خورد. درواقع کل بخش خصوصی هم از این وضعیت ضرر کرد. ما اگر به جایگاه خود برگردیم پیام این است که بخش خصوصی ایران فعال است و همین مسئله می‌تواند به حوزه سیاست بین‌المللی فشار آورد که اثرات تحریم علیه ایران کمتر شود. درواقع در سطح بخش خصوصی دنیا ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد خارج از WTO بسیار جذاب است. این حضور ما را از انزوای اقتصادی بیرون می‌آورد. همه موافق این هستند که اقتصاد پویا شود و یکی از راه‌ها همین است.
الحاق ایران به زنجیره اعتبارسنجی گواهی مبدأ بین‌المللی چگونه می‌تواند بر روند فعالیت اقتصادی و محیط کسب‌وکار تأثیرگذار باشد؟
بهروز:شاید پیوستن به زنجیره اعتبارسنجی گواهی مبدا بین‌المللی و اهمیت آن بحث پیچیده‌ای نباشد، اگرچه موضوع اصل موضوع خیلی مهم است. وقتی ایران در چرخه بین‌المللی قرار بگیرد حتماً می‌تواند از تمام فرصت‌های بین‌المللی در کار خود بهره بگیرد. باید فکر 10 سال آینده را ببینیم. همه کشورها که اتاق بازرگانی دارند زمانی در چرخه سنتی و الآن در چرخه مدرن می‌خواهند با کشور مبدأ ارتباط منسجمی داشته باشند و از سلامت و اعتبار گواهی صادرشده مطمئن شوند. در دوره جدید به کمک تکنولوژی، صرفه‌جویی در زمان برای بازرگان‌ها و تجار حرف اول را می‌زند. تغییرات موجود سبب شده که بین دنیا هماهنگی انجام شود. ما می‌خواهیم در دوره جدید تاجران خارجی را به ایران دعوت کنیم و باید بتوانیم برای خود در این مجامع کرسی بگیریم. وقتی تصویر ذهنی آن‌ها تغییر کند، حتماً در موقعیت و نحوه کار ما هم تأثیرگذار خواهد بود.
کاشف: گواهی مبدأ سندی معتبر است که اخذ آن زمان و هزینه خاص خودش را دارد. اما به دلیل الزام گمرک‌های کشورهای واردکننده، و همچنین امکان بهره‌مندی از تعرفه‌های ترجیحی صادرکننده این سند را درخواست می‌کند. ما تا به الآن سعی کرده‌ایم این روند صدور گواهی مبدأ تسهیل شود و بازرگانان کمترین میزان ممکن مراجعه حضوری را به اتاق داشته باشند. این گام اول است. البته گام‌های مهمی باقیمانده است که هدف گزاری کرده‌ایم. جهت‌گیری این است که درنهایت این سند الکترونیکی شود و کلاً کاغذ از این چرخه حذف شود. گام دوم کاری است که اتاق تهران پیش‌قدم شده و به زنجیره اعتبار سنجی ICC متصل شده. در حال حاضر در حال مذاکره برای اتصال کلیه اتاق‌های سراسر کشور به این زنجیره هستیم. که درنتیجه آن واردکننده کالای ایرانی می‌تواند گواهی مبدأ مربوطه را با مراجعه به صفحه مربوطه در سایت ICC اعتبار سنجی کند. البته گام‌های بعدی حذف کاغذ به‌طور کامل از این پروسه است. برای این گام که در حال حاضر روی آن فعالیت می‌کنیم، ناچار از مذاکره با کشورهای طرف تجاری هستیم. با چند کشور مذاکراتی داشته و با کره‌جنوبی حتی مرحله امکان‌سنجی و تست‌های فنی را هم پشت سر گذاشته‌ایم که امیدوارم به‌زودی شاهد اجرایی شدن پروژه باشیم